Μαθαίνω για την Κοινή Γεωργική Πολιτική-Μέρος Α’

Πόσο αγροτική είναι η ΕΕ;

Οι αγροτικές περιοχές αντιπροσωπεύουν πάνω από το 77% της επικράτειας της ΕΕ (47% γεωργικές εκτάσεις και 30% δάση) και φιλοξενούν περίπου το ήμισυ του πληθυσμού της (αγροτικές κοινότητες και άλλοι κάτοικοι).

Πόσοι γεωργοί υπάρχουν στην ΕΕ;

12 εκατομμύρια (πλήρους απασχόλησης). Συνολικά, η γεωργία και η βιομηχανία τροφίμων – η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη γεωργία για τον εφοδιασμό της – αντιπροσωπεύουν το 6% του ΑΕΠ της ΕΕ, 15 εκατ. επιχειρήσεις και 46 εκατ. θέσεις εργασίας.

Τι είδους γεωργικές εκμεταλλεύσεις υπάρχουν στην ΕΕ;

Τα είδη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό. Περιλαμβάνουν την εντατική, την κλασική και τη βιολογική γεωργία. Η ποικιλομορφία αυτή έχει αυξηθεί ακόμη περισσότερο με την προσχώρηση στην ΕΕ των νέων χωρών από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Η πιο συνηθισμένη περίπτωση είναι οι οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες συχνά μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά.

Οι Ευρώπη έχει 12 εκατομμύρια γεωργούς και το μέσο μέγεθος μιας γεωργικής εκμετάλλευσης είναι γύρω στα 15 εκτάρια (συγκριτικά, οι ΗΠΑ έχουν 2 εκατομμύρια γεωργούς και το μέσο μέγεθος μιας γεωργικής εκμετάλλευσης είναι 180 εκτάρια).

Η ΕΕ στηρίζει ένα συγκεκριμένο «ευρωπαϊκό γεωργικό μοντέλο»;

Ναι. Η κοινή γεωργική πολιτική αποσκοπεί στη στήριξη της γεωργίας η οποία εγγυάται την επισιτιστική ασφάλεια (σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής) και διασφαλίζει τη διαρκή και ισορροπημένη ανάπτυξη όλων των αγροτικών περιοχών της Ευρώπης, ακόμη και αυτών με δύσκολες συνθήκες παραγωγής.

Η γεωργία αυτή πρέπει να πληροί πολλαπλές λειτουργίες. Πρέπει να ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών ως προς τη διατροφή (διαθεσιμότητα, τιμές, ποικιλία, ποιότητα και ασφάλεια των τροφίμων), να προστατεύει το περιβάλλον και να επιτρέπει στους γεωργούς να έχουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα.

Παράλληλα, πρέπει να διατηρηθούν οι αγροτικές κοινωνίες και η ύπαιθρος ως πολύτιμο τμήμα της ευρωπαϊκής κληρονομιάς.

Από το 2014, μετά την πολιτική συμφωνία του Ιουνίου 2013, η Κοινή Γεωργική Πολιτική θα λαμβάνει περισσότερο υπόψη την ποικιλομορφία της γεωργίας στην Ευρώπη.

Τι είναι η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ);

Η ΚΓΠ έχει αλλάξει πολύ από τότε που ξεκίνησε, το 1962, και εξακολουθεί να εξελίσσεται μέχρι και σήμερα. Η μεταρρύθμιση του Ιουνίου 2013 έχει τρεις προτεραιότητες:

1. διασφάλιση της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων·
2. διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων·
3. προώθηση της ισορροπημένης ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών σε όλη την ΕΕ.

Ποιος είναι αρμόδιος για την ΚΓΠ;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (κυρίως μέσω των πολλών συμβουλευτικών ομάδων) κατά την προετοιμασία των προτάσεών της. Όταν πρόκειται για νομοθετικές πράξεις, οι προτάσεις της Επιτροπής διαβιβάζονται για λήψη απόφασης στο Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας των 27 κρατών μελών της Ένωσης και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Αρμόδια για την καθημερινή υλοποίηση της ΚΓΠ είναι τα κράτη μέλη. Το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ διαδραματίζει επίσης καθοριστικό ρόλο στην εποπτεία των δαπανών.

Πώς χρησιμοποιείται ο προϋπολογισμός;

Ο προϋπολογισμός της ΚΓΠ δαπανάται με τρεις διαφορετικούς τρόπους:

1. Η εισοδηματική στήριξη των γεωργών και η στήριξη για την τήρηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών: καταβολή άμεσων ενισχύσεων, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται αυστηρά πρότυπα ασφάλειας των τροφίμων, προστασίας του περιβάλλοντος, υγείας και καλής μεταχείρισης των ζώων. Οι πληρωμές αυτές χρηματοδοτούνται πλήρως από την ΕΕ και ισοδυναμούν με το 70 % περίπου του προϋπολογισμού της ΚΓΠ. Η μεταρρύθμιση του Ιουνίου 2013 προβλέπει ότι το 30% των άμεσων ενισχύσεων συνδέεται με την τήρηση, από τους ευρωπαίους γεωργούς, βιώσιμων γεωργικών πρακτικών, ευεργετικών για την ποιότητα του εδάφους, τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον γενικότερα, όπως, για παράδειγμα, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και η διατήρηση των χώρων πρασίνου στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
2. Τα μέτρα στήριξης της αγοράς: ενεργοποιούνται, για παράδειγμα, όταν κακές καιρικές συνθήκες αποσταθεροποιούν τις αγορές. Οι πληρωμές αυτές ισοδυναμούν με ποσοστό μικρότερο από το 10 % του προϋπολογισμού της ΚΓΠ.
3. Τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης: μέτρα που έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τους γεωργούς να εκσυγχρονίσουν τις εκμεταλλεύσεις τους και να καταστούν πιο ανταγωνιστικοί, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον, να συμβάλουν στη διαφοροποίηση των γεωργικών και μη γεωργικών δραστηριοτήτων και στη ζωτικότητα των αγροτικών κοινοτήτων. Οι πληρωμές αυτές χρηματοδοτούνται εν μέρει από τα κράτη μέλη, είναι συνήθως πολυετείς και ισοδυναμούν με το 20 % περίπου του προϋπολογισμού της ΚΓΠ.

Οι τρεις αυτοί τύποι ενισχύσεων είναι στενά συνδεδεμένοι και η διαχείρισή τους πρέπει να γίνεται με συνεκτικό τρόπο. Οι άμεσες ενισχύσεις, για παράδειγμα, διασφαλίζουν στους γεωργούς ένα σταθερό εισόδημα αλλά και τους επιβραβεύουν για το ότι παρέχουν περιβαλλοντικά οφέλη που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Ομοίως, τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης διευκολύνουν τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με παράλληλη προώθηση της διαφοροποίησης των δραστηριοτήτων στις αγροτικές περιοχές.

Ποιος αποφασίζει για το μέγεθος του προϋπολογισμού της ΚΓΠ;

Ο προϋπολογισμός αποφασίζεται κάθε χρόνο από το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για να διατηρηθούν οι μακροπρόθεσμες δαπάνες υπό έλεγχο, τα δύο αυτά όργανα αποφασίζουν με βάση πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Τα ποσά για την ΚΓΠ αποτελούν μέρος του τομέα 2 του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (με τίτλο «Αειφόρος Ανάπτυξη – Φυσικοί Πόροι») Σε αυτόν τον τομέα 2, το πολυετές πλαίσιο ορίζει ένα ανώτατο όριο για τον πρώτο πυλώνα της ΚΓΠ (άμεσες ενισχύσεις και μέτρα αγοράς). Επιπλέον, τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του συνολικού ποσού του τομέα 2. Το ισχύον δημοσιονομικό πλαίσιο καλύπτει την περίοδο 2007-2013 και το επόμενο θα καλύψει την περίοδο 2014-2020.