Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης: Νέα μέθοδος απόδοσης δαπανών – Απλούστευση ελέγχων, ταχύτερες πληρωμές

Στα 14 δισ. ευρώ ετησίως φθάνουν οι δαπάνες για τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης στην Ε.Ε. οι οποίες αντιστοιχούν στο 25 % περίπου των δαπανών της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Η συγχρηματοδότηση από τα κράτη μέλη ανέρχεται σε επιπλέον 7 δισ. ευρώ.

Το ήμισυ περίπου των δαπανών από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την αγροτική ανάπτυξη αφορούν πληρωμές που βασίζονται στην καλλιεργούμενη έκταση ή τον αριθμό των ζώων ενώ το υπόλοιπο ήμισυ, έχει τη μορφή κατ’ αποκοπήν ποσών ή ποσοστών που συνδέονται με τις υλοποιούμενες δραστηριότητες ή με τις δαπάνες που πραγματοποίησε ο δικαιούχος.

Την περίοδο 2014-2020 εφαρμόζονται 118 διαφορετικά Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) στα 28 κράτη μέλη, με 20 ενιαία εθνικά προγράμματα, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας και 8 κράτη μέλη να έχουν επιλέξει περιφερειακά προγράμματα.

Οι κατηγορίες των μέτρων στήριξης για την αγροτική ανάπτυξη

Στην περίπτωση των μέτρων που βασίζονται στην έκταση ή τον αριθμό των ζώων, η στήριξη χορηγείται ετησίως, και καταβάλλεται ανά εκτάριο ή ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου. Το ύψος της ενίσχυσης υπολογίζεται βάσει των συνήθων πρόσθετων δαπανών και του διαφυγόντος εισοδήματος.

Επίσης ο κανονισμός για την αγροτική ανάπτυξη προβλέπει μεθόδους που βασίζονται στην καταβολή κατ’ αποκοπήν ενισχύσεων για ορισμένα μέτρα οι οποίες καταβάλλονται υπό τη μορφή προκαθορισμένων ποσών όπως π.χ. οι ενισχύσεις στο Πρόγραμμα Νέων Γεωργών.

Το υπόλοιπο της στήριξης για την αγροτική ανάπτυξη αφορά μέτρα επενδύσεων στους τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας, των βασικών υπηρεσιών και της ανάπλασης χωριών, καθώς και οριζόντια μέτρα, που ευνοούν π.χ. τη μεταφορά γνώσεων, την καινοτομία και τη συνεργασία.

Τα έργα που χρηματοδοτούνταν στο πλαίσιο αυτών των μέτρων στο παρελθόν βασίζονταν κατά κανόνα σε ένα σύστημα απόδοσης των πραγματοποιηθεισών δαπανών. Βάσει του συστήματος αυτού, στο στάδιο της υποβολής της αίτησης πληρωμής, ο δικαιούχος υποβάλλει τα σχετικά τιμολόγια και ο οργανισμός πληρωμών ελέγχει την επιλεξιμότητά τους. Οι δαπάνες που κρίνονται επιλέξιμες πολλαπλασιάζονται εν συνεχεία με τον εφαρμοστέο συντελεστή στήριξης προκειμένου να υπολογιστεί το ποσό που θα καταβληθεί στον δικαιούχο.

Από την υποβολή αίτησης στις πληρωμές

Η διαδικασία είσπραξης ενίσχυσης για έργα αγροτικής ανάπτυξης περιλαμβάνει δύο στάδια.

Αρχικά, οι αιτούντες υποβάλλουν αιτήσεις ενίσχυσης στις αρμόδιες αρχές, οι οποίες ελέγχουν και εγκρίνουν τα έργα βάσει κριτηρίων επιλεξιμότητας και επιλογής.

Μετά την ολοκλήρωση του έργου, οι δικαιούχοι υποβάλλουν αιτήσεις πληρωμής, τις οποίες ο οργανισμός πληρωμών ελέγχει πριν από την πληρωμή.

Κατά την υποβολή της αίτησης ενίσχυσης, οι αιτούντες οφείλουν να υποβάλουν πολλά και διάφορα έγγραφα και συχνά πρέπει να προσκομίσουν προσφορές προκειμένου να αποδείξουν ότι οι δαπάνες είναι εύλογες και, εν συνεχεία, να συνυποβάλουν με τις αιτήσεις πληρωμής τους τιμολόγια και εξοφλητικές αποδείξεις.

Από την υποβολή της αίτησης ενίσχυσης έως την πληρωμή:

Νέα μέθοδος απόδοσης δαπανών – Απλούστευση ελέγχων και ταχύτερες πληρωμές

Έως το 2014, οι δαπάνες των έργων που υλοποιούνταν στο πλαίσιο ορισμένων μέτρων αποδίδονταν βάσει των πραγματοποιηθεισών δαπανών. H χορήγηση στήριξης μέσω της απόδοσης των πραγματοποιηθεισών δαπανών είναι μια διαδικασία που ενέχει δυσκολίες, όπως και τον κίνδυνο εμφάνισης σφάλματος. Ως εκ τούτου, ήταν μεγάλο το ενδιαφέρον για την αναζήτηση απλούστερων μεθόδων υπολογισμού της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της ΕΕ σε έργα και δραστηριότητες.

Οι επιλογές απλουστευμένου κόστους (ΕΑΚ), όπως ονομάζονται, είναι μια νέα μέθοδος απόδοσης δαπανών που εφαρμόζεται σε κάποια από τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης χρήση των ΕΑΚ και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης, δεδομένου ότι δεν απαιτείται η επαλήθευση κάθε ευρώ με τα αντίστοιχα δικαιολογητικά. Όταν οι πληρωμές γίνονται βάσει ΕΑΚ, οι οργανισμοί πληρωμών εξοικονομούν χρόνο κατά το στάδιο των αιτήσεων πληρωμής, καθώς δεν έχουν να ελέγξουν τιμολόγια ή εξοφλητικές αποδείξεις.

Κατά την περίοδο 2014-2020, για τον προσδιορισμό του ύψους της στήριξης που θα καταβληθεί τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να εφαρμόσουν μία από τις παρακάτω τρεις νέες μεθόδους (γνωστές ως ΕΑΚ):

• τυποποιημένες κλίμακες μοναδιαίου κόστους
• κατ’ αποκοπήν ποσά και
• ενιαίους συντελεστές χρηματοδότησης.

Η χρήση των επιλογών απλουστευμένου κόστους έχει ως αποτέλεσμα την απλούστευση και, ενδεχομένως, τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης τόσο για τους δικαιούχους όσο και για τις αρχές των κρατών μελών. Οι ΕΑΚ μπορούν να συμβάλουν στη συγκράτηση των δαπανών των έργων αγροτικής ανάπτυξης, υπό την προϋπόθεση ωστόσο ότι έχουν καθοριστεί στο κατάλληλο επίπεδο, βάσει δίκαιης, αντικειμενικής και επαληθεύσιμης μεθοδολογίας.

Ωστόσο οι νέες μέθοδοι εξακολουθούν να αντιστοιχούν σε ένα πολύ μικρό ποσοστό των δαπανών στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ποικιλομορφία των έργων αγροτικής ανάπτυξης και στην επένδυση που απαιτείται για την ανάπτυξη των αναγκαίων μεθοδολογιών.

Οι νέες βασιζόμενες στα αποτελέσματα ενισχύσεις που προβλέπονται στην πρόταση «Omnibus» της Επιτροπής ανοίγουν τον δρόμο για την πραγματοποίηση πληρωμών οι οποίες δεν συνδέονται με τις δαπάνες. Η επιτυχία τους θα εξαρτηθεί από τις κατευθυντήριες οδηγίες της Επιτροπής και από την προθυμία των κρατών μελών να εφαρμόσουν αυτή τη νέα μορφή χρηματοδότησης.