Οι ημερομηνίες ορόσημα της νέα ΚΑΠ

• Απρίλιος 2010: Ξεκινά η δημόσια συζήτηση για την μελλοντική αγροτική πολιτική της ΕΕ
• Νοέμβριος 2010: Ανακοινωθέν της Κομισιόν για την ΚΑΠ προς το 2020.
• 12 Οκτωβρίου 2011: Η Κομισιόν παρουσιάζει τις προτάσεις της για την μεταρρύθμιση της αγροτικής πολιτικής.
• 2011-2013: Συζήτηση για τις προτάσεις στην Ευρωβουλή και το Συμβούλιο.
• 20 Οκτωβρίου 2011: Οι υπουργοί γεωργίας της ΕΕ ανταλλάσσουν τις πρώτες απόψεις για τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις.
• 7 Νοεμβρίου 2011: Ακρόαση των υπουργών γεωργίας στην Επιτροπή Αγροτικής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
• 23-24 Ιανουαρίου 2013: Η Επιτροπή Αγροτικής Πολιτικής στηρίζει μια λιγότερο πράσινη και πιο ευέλικτη ΚΑΠ.
• 12-13 Μαρτίου 2013: Συζήτηση στην Ευρωβουλή για τους διάφορους κανονισμούς και εκτελεστικές πράξεις.
• Απρίλιος- Ιούνιος 2013: Διαπραγματεύσεις Ευρωβουλής, Κομισιόν και Συμβουλίου υπουργών γεωργίας.
• 1^η Ιανουαρίου 2014: Αναμένεται να τεθεί σε ισχύ η νέα ΚΑΠ.

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) που ξεκίνησε το 1962, αποτελεί ένα σύστημα ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και προγραμμάτων για τη γεωργία και απορροφά το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού- περίπου 38% του συνολικού προϋπολογισμού συγκριτικά με το σχεδόν 70% τη δεκαετία του 1970.

Με τη νέα συμφωνία για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 ύψους 960 δις €, οι δαπάνες για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη θα είναι περίπου 380δις €, με τα 280δις να πηγαίνουν σε άμεσες πληρωμές στους αγρότες και περίπου 80δις για την αγροτική ανάπτυξη.

Τον Οκτώβριο του 2011 η Κομισιόν πρότεινε την αναμόρφωση της ΚΑΠ, προτείνοντας θεμελιώδεις αλλαγές στο πλαίσιο για την περίοδο 2014-2020 όπως:

• Τη μεταρρύθμιση των άμεσων πληρωμών για την στήριξη των γεωργών (Πυλώνας 1) και του προϋπολογισμού για την αγροτική ανάπτυξη και τη συντήρηση (Πυλώνας 2).
• Το τέλος των ποσοστώσεων και άλλων μορφών στήριξης της αγοράς.
• Μεγαλύτερη έμφαση στα περιβαλλοντικά μέτρα, με μέχρι και το 30% της χρηματοδότησης να χορηγείται σε αγρότες που διαφοροποιούν την παραγωγή ή διατηρούν μόνιμους βοσκότοπους.

Τα προαναφερθέντα αποτέλεσαν αμφιλεγόμενα ζητήματα στη νομοθετική διαδικασία στην Ευρωβουλή και στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των ευρωβουλευτών, των υπουργών γεωργίας και της Κομισιόν.

21 μήνες μετά τη δημοσίευση των προτάσεων της Κομισιόν, οι διαπραγματευτές τελικά βρήκαν συμφωνία στις 26 Ιουνίου του 2013.

Η διαδικασία ήταν ιστορική– η πρώτη ΚΑΠ που θεσπίστηκε σύμφωνα με το νέο σύστημα που τέθηκε σε ισχύ από τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009, όπου η Ευρωβουλή έχει πλέον ισότιμο ρόλο στη διαμόρφωση της γεωργικής πολιτικής και του προϋπολογισμού.

Ωστόσο η αργή διαδικασία λήψης αποφάσεων, που χαρακτηρίστηκε από έντονο λόμπινγκ, είχε ως αποτέλεσμα η συμφωνία να έρθει αργά και να τεθεί σε ισχύ μέχρι το 2014. Ως εκ τούτου, η Κομισιόν προετοίμασε έκτακτα σχέδια για την εισαγωγή νέων μέτρων το 2015 καθώς και μια μεταβατική περίοδο από το τωρινό στο νέο σύστημα πληρωμών το 2014.

Σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για τη νέα ΚΑΠ, οι απώλειες των άμεσων ενισχύσεων για την Ελλάδα είναι σχεδόν μηδενικές, ενώ διατηρούνται αλώβητοι οι πόροι για την αγροτική ανάπτυξη. Η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί σχεδόν 20 δις € -τόσο από την ΚΑΠ όσο και από την Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑλΠ)-, κάτι που σημαίνει ότι τα χρήματα που θα δοθούν είναι του ίδιου ύψους με την τρέχουσα περίοδο.

Την προηγούμενη περίοδο 2007-2013 η Ελλάδα έλαβε συνολικά 39,3 δισ. ευρώ, από τα οποία 20,6 δισ. αφορούσαν στη συνοχή και 18,7 δισ. ευρώ στη γεωργία.

Μεταξύ των ελληνικών προτάσεων που υιοθετήθηκαν είναι η υποχρεωτική ενίσχυση προς τους νέους αγρότες, έως το ύψος του 2% του συνόλου των ενισχύσεων της χώρας, καθώς και η απαλλαγή των ελληνικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων από τη δημοσιονομική πειθαρχία για τη χρηματοδότηση του Αποθεματικού Κρίσεων στη γεωργία. Επιπλέον, επιλύθηκε το θέμα του ορισμού των βοσκοτόπων και της επιλεξιμότητάς τους στις ενισχύσεις, ζήτημα κρίσιμο για την Ελλάδα, όχι μόνο για την εξασφάλιση των επιδοτήσεων, αλλά και για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

Στις σημαντικές επιτυχίες συγκαταλέγεται και η διεύρυνση του ποσοστού της συνδεδεμένης ενίσχυσης, το οποίο πλέον ανέρχεται σε 8% από 2% που ίσχυε στη προηγούμενη περίοδο, ενώ υπάρχει η δυνατότητα για χορήγηση «συνδεδεμένης» ενίσχυσης επιπλέον 2%, ανεβάζοντας το ποσοστό στο 10%, υπό την προϋπόθεση ότι θα αφορά στην καλλιέργεια πρωτεϊνούχων φυτών, όπως είναι τα ψυχανθή.

Καταλήγοντας, η Ελλάδα όχι μόνο δεν βγαίνει ζημιωμένη, αλλά πέτυχε πολλές ενισχυτικές θέσεις για την ελληνική γεωργία στο τελικό κείμενο της συμφωνίας για τη νέα ΚΑΠ.

Η κοινοτική στήριξη των μικρών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, που κατά κανόνα είναι λιγότερο ανταγωνιστικές από τις μεγάλες, είναι απαραίτητη για την επιβίωσή τους. Με δεδομένο το μικρό μέγεθος της μέσης ελληνικής αγροτικής εκμετάλλευσης, οι υποχρεωτικές σταδιακές μειώσεις στις ενισχύσεις πάνω από 150.000 € και η θέσπιση ενός υποχρεωτικού ανώτατου ορίου ενίσχυσης για τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις, θα οδηγήσουν σε μια πιο δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων και σε πιο βελτιωμένη ανταγωνιστική θέση τις μικρές εκμεταλλεύσεις του Έλληνα μέσου αγρότη.

Η αειφορική διαχείριση όλων των πόρων της γεωργίας αποτέλεσε πάγια θέση της Ελλάδας καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη νέα ΚΑΠ της περιόδου 2014-2020. Οι θέσεις αυτές έτυχαν ευρείας αποδοχής καθώς η νέα ΚΑΠ γίνεται πιο «πράσινη», αφού το 30% των άμεσων ενισχύσεων θα δίνονται μόνο εάν γίνονται σεβαστά τα υποχρεωτικά περιβαλλοντικά μέτρα, όπως εναλλαγή καλλιεργειών, διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και ζώνες οικολογικής εστίασης.

Ωστόσο, οι Έλληνες αγρότες δε θα πρέπει να ανησυχούν από την εφαρμογή των μέτρων αυτών, καθώς προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις, αλλά και εξαιρέσεις (μόνιμες καλλιέργειες, βοσκότοποι, χορτονομές, ρύζι, ψυχανθή κλπ.) που κάνουν ρεαλιστική την εφαρμογή των μέτρων και απαλλάσσουν από υπέρμετρες υποχρεώσεις τις μικρές εκμεταλλεύσεις της χώρας μας, που κατά γενική παραδοχή προσφέρουν αναλογικά περισσότερα δημόσια αγαθά από τις μεγάλες και εντατικής μορφής εκμεταλλεύσεις.

Euractiv